Bağımsız Denetçi
Ana Sayfa
İŞVEREN TARAFINDAN ÖDEMELİ ”Özel Sağlık Sigortası” MUHASEBE KAYITLARI
Yazıyı paylaş "İŞVEREN TARAFINDAN ÖDEMELİ ”Özel Sağlık Sigortası” MUHASEBE KAYITLARI"
İşveren tarafından ödenen özel sağlık sigortası primi pek de alışık olmadığımız bir durumdur. Bir şekilde
istihdam edilen personele ait özel şahıs sigorta primleri, şirket tarafından ödendiği takdirde ücret matrahının tespitinde indirilebilir mi? Bu husus ne yazık ki çok ortada bir konu olmaması sebebiyle, mali sistem içinde teorik olarak yer almasına rağmen, Tek Düzen Muhasebe Sistemi ‘nde kayıt düzeni açısından bilgiye muhtaç konu olarak karşımıza çıkar. Konu hakkında detayda boğulmadan, aktarmaya çalıştığım görüşüm aşağıda yer almaktadır.
Genel itibari ile aslında işveren tarafından ödemeli özel sağlık sigortası poliçe tutarı çalışanlar için ödenmez. Güçlü sermayeye sahip işyerlerinde kaliteli ve kalifiye personeli bünyede tutabilmek için jest manasına da yönelik bir uygulamadır.
Fakat bizim de bu genel-geçer durumda sorgulamaya aldığımız bir şeyler olmalı.
Mesela hemen aklıma gelen;
—“Bedava peynir ancak ve mutlak olarak fare kapanında yer alır” öyle değil mi?
İşveren ödemiş olduğu bu primi gider olarak indirmenin yollarını tarayacaktır. Elbette ki özel kesintiler şeklinde bir takım istisna durumlarından ari tamamı indirilemiyor.
Kapsamdaki istisna kesintileri hak edenler için durumun ne boyutta olduğunu analiz ettiğimizde, bir giderin indirilebilmesi için öncelikle, Gelir Vergisi Kanunu’ na(GVK) bakılması gerekir.
“193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 40 ıncı maddesinde, safi kazancın tespit edilmesinde indirilecek giderler sayılmış olup, aynı maddenin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin safi kazancın tespitinde gider olarak indirileceği hükmüne yer verilmiştir.” Amir olan bu maddenin 1. fıkrası, işverenin çalışanına ödediği sağlık sigortası primlerini ücretin bir unsuru olarak gider yazılabilir nitelikte olduğunun temelini teşkil etmektedir. Hatta konu hakkında 85 numaralı Gelir Vergisi Sirküleri’ ne bakarak daha fazla bilgi alabiliriz.
Şunu da ifade etmekte fayda var. GVK’ nun 40/9 maddesi gereğince indirim işverenler tarafından hizmet erbabına yönelik olarak sadece bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı paylarını içermekte olup, şahıs sigorta primlerini içermemektedir.
Hem işveren tarafından bireysel emeklilik sistemine katkı payı ödenmesi hem de ücretli tarafından şahıs sigortalarına prim ödemesinin bulunması ve bunların toplam tutarının yukarıda belirtilen sınırı aşması halinde, indirimin öncelikli olarak ücret matrahının tespitinde mi yoksa ticari kazancın tespitinde mi yapılacağı konusu taraflarca, mükerrer indirime izin verilmeksizin, serbestçe belirlenebilecektir.
İşverenler tarafından ödenen özel şahıs sigorta primlerinin gider yazılıp yazılmayacağı ve vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapılıp yapılmayacağı hususu ile ilgili İstanbul Vergi Dairesi Başkalığı tarafından verilen 62030549-12063-2013/210-725 sayılı, 02.04.2014 tarihli Özelge ile yapılan açıklamalar aşağıdadır.
Gelir Vergisi Kanunun “Ücretin Tarifi” başlıklı 61 inci maddesinde; “Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.
Ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez…” hükmü yer almıştır.
Aynı Kanunun ücretin gerçek safi değerinin tespitinde yapılacak indirimlere ilişkin 63 üncü maddesinin (3) numaralı bendinde, “(6327 sayılı Kanunun 5.maddesiyle değişen bent; Yürürlük 01.01.2013) Sigortanın Türkiye’de kâin ve merkezi Türkiye’de bulunan bir emeklilik veya sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması şartıyla; ücretlinin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortası poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primlerin %50’si ile ölüm, kaza, sağlık, hastalık, sakatlık, işsizlik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta poliçeleri için hizmet erbabı tarafından ödenen primler (İndirim konusu yapılacak primler toplamı, ödendiği ayda elde edilen ücretin %15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamaz. Bakanlar Kurulu bu bentte yer alan oranları yarısına kadar indirmeye, iki katına kadar artırmaya ve belirtilen haddi, asgari ücretin yıllık tutarının iki katını geçmemek üzere yeniden belirlemeye yetkilidir.)” hükmü yer almaktadır.
Diğer taraftan yukarıda yazmış olduğum gibi, 23/10/2012 tarih ve GVK-85/2012-7 sayılı Gelir Vergisi Sirkülerinde konu ile ilgili daha fazla açıklamalara yer verilmiştir.
Buna göre; indirim konusu yapılacak primlerin toplamı, ödendiği ayda elde edilen ücretin %15’ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır. İndirim konusu yapılacak prim tutarının tespitinde esas alınacak ücret ise, işveren tarafından çalışana hizmet karşılığında ödenen aylık (maaş), prim, ikramiye, sosyal yardımlar ve zamlar gibi vergiye tabi sürekli nitelikteki ödemelerin brüt tutarının toplamı olacaktır. Gider karşılığı olarak ödenen tutarlar (yapılan gerçek bir giderin karşılığı olsun olmasın) dikkate alınmayacaktır.
Bu hüküm ve açıklamalar çerçevesinde, işverenlerce ödenen şahıs sigorta primleri, işle ilgili olarak ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen ücret kapsamında olduğundan, söz konusu primlerin öncelikle ücretin matrahına ilave edilerek Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince gelir vergisi tevkifatı kesilmek suretiyle vergilendirilmesi ve aynı Kanunun 40 ıncı maddesinin (1) numaralı bendi çerçevesinde genel gider olarak herhangi bir tutar ve oran sınırlaması olmaksızın indirim konusu yapılması mümkündür.
Buraya kadar anlatılanlar Gelir Vergisi Kanunu penceresinden işvereni kısıtlayarak %15 tahdidi ve yine aynı kanuna göre kesilecek stopaj ile alakalıydı. İşverenler ayrıca, 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu 80. Maddesi “b” bendi gereği var olan %30 istisna ile alakalı kayıtların işin ehli olan Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler danışmanlığında ele almaları menfaatleri gereği olacaktır.
Çalışan adına yapılan ve tüm hizmet ve menfaatlerinden çalışanın yararlanacağı, primleri işveren tarafından ödenen bu özel sağlık poliçesi brüt tutarı aylık asgari ücretin %30’unun üzerinde ise; aylık asgari ücretin % 30’luk kısmına isabet eden (2020 yılı 2.943,00 *%30) 882,90 TL’lik tutar, prime esas kazançtan düşülmeli, üstü ise prime esas kazanca tabi olmalıdır. Özel sağlık poliçe brüt tutarı asgari ücretin %30’nun altında ise prime esas kazanca dâhil edilmemelidir. Personelin eş ve çocuğu için ödenen özel sağlık sigortası primleri tutarlarının tamamı prime esas kazanca tabi olmalı, prim istisnası uygulanmamalıdır.
Özel sağlık poliçe tutarları dışında diğer sigorta primleri için istisnai bir hüküm mevcut olmayıp, tamamı sigorta primine esas kazanca dâhil olmalıdır.
Buraya kadar konuyu kanunilik açısından olması gerektiği şekilde açıklamaya çalıştık. İlk defa yazılan bir konu olmadığından elbette teorik ve retorik yazı alıntılarım oldu. Yazı sonunda kaynak olarak verdiğim tüm emeği geçenlere teşekkürü borç bilirim.
Fakat bu zamana kadar meslektaşların ortak bir çalışma destinasyonu olmamış; yani Tek Düzen Muhasebe Sistemi dairesi içinde çalışanın adına düzenlenmiş, işveren tarafından ödenen özel sağlık sigortası poliçesinin “muhasebe kayıtları” hakkında, her meslek insanı kendine göre yorumlayarak ele almıştır.
O halde bu poliçe türü nasıl tahakkuk ettirilmeli?
Nasıl ay bazında giderleştirilerek net tutarları toplamı bordroda gösterilmeli? Uygulamaya devam edelim.
Örneklem üzerinden hareketle kayıtları nasıl yapacağımıza bakalım. Dolayısıyla basit anlatımı sağlamak amacıyla asgari ücretli bir çalışanı ele alalım istedik.
-Özel Sağlık Sigortası “Selahattin İpek” adına düzenlenmiştir.
-Yıllık ödenen poliçe prim tutarı 2,400.00 TL
-İşveren defaten poliçe tutarını bankadan ödemiştir.
-Her ay eşit tutarlar halinde ücret bordrosunda gösterilerek giderleştirilmesine karar verilmiştir.
Şimdi bu kayıtları yapmaya çalışalım. Şahıs üzerine yapılan poliçe prim karşılığı, işveren tarafından çalışanı adına peşin, taksitle veya firma kredi kartıyla ödenebilir.
Peki, bu ödeme karşılığı yapılacak kayıtlamada hangi hesapları kullanmak daha sağlıklı olur?
135 Personelden Alacaklar Hesabı ve veya 180 Gelecek Aylara Ait Giderler – 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler hesaplarını kullanmak mümkündür. Şunu da unutmayalım diye özellikle altını çizmek isterim; 135 nolu Hesap Kodunu kullanacaklar için, çalışan adına ödenen parayı inceleme elemanları bir nevi çalışana “borç verme işlemi” olarak kabul edebilir. İzahını yapacağına kanaati olanların 135 Hesap Kodunu kullanarak kayıtlarını tamamlayabilirler.
Çalışan ihtiyacı olduğunda işverenden alacağı para için faiz yükümlülüğü altına girebilir. Böyle bir durumda borç anapara ve faizi ile birlikte tahsil edilir.
Elbette yine alternatif olarak 180 ve 280 Hesap Kodlarını da kullanmak mümkündür. Örneğimizde 135 Hesap Kodu kullanılmış olup, 180 – 280 Hesap Kodları kullanımı da aynı şekildedir.
Çalışanın, kendi adına yapılmış olan Özel Sağlık Poliçesini bildirerek, belirli veya belirsiz yapılan sözleşme şartları gereği; işveren, taahhüdünü yerine getirmek için poliçeyi kayıtlarına alır. Örnekte yıllık tutarı 2,400.00 TL olan poliçenin tahakkuk işlemine ait muhasebe kaydını görmekteyiz.
135 Personelden Alacaklar Hesabını kullanmak istemeyenler, belirttiğimiz gibi 180 – 280 hesaplarını kullanabilirler.
Aylar itibari ile eşit olarak giderleştirilmeye gidilebileceği gibi, 135 Personelden Alacaklar, 180 Gelecek Aylara Ait Giderler veya 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler hesapları altında detaylı olarak da gösterilebilir.
İşveren poliçeye ait prim tutarını bir defada peşin olarak ödeyecek olursa, aşağıdaki muhasebe kaydını yapacaktır.
Poliçe net tutarları toplamı bordroda “Özel Kesintiler” içinde gösterilmeli, bordro tahakkuk aşamasında 135 veya 180 ve 280 nolu hesaplar alacaklandırılarak kapatılmalıdır. Aşağıdaki tabloda prim tutarını eşit taksitler halinde giderleştirmeyi seçtiğimizi varsayarsak (2,400.00 / 12 = 200.00 TL) ücret bordromuz aşağıdaki şekilde olacaktır.
Sonuç olarak konunun hassasiyeti bakımından ortada birden fazla kritik noktanın aynı anda ve birlikte dikkate alınması gereği vardır. Brüt ücretin yüzde 15’i ve asgari ücretin yıllık tutarı kadar olan kısım ile yine bu özel sağlık poliçesi brüt tutarı aylık asgari ücretin % 30’luk kısmı prime esas kazançtan düşülerek, limitin üstü ise prime esas kazanca tabi olmalıdır. İşveren tüm bu mevcut uygulamalarını gözden geçirerek, ücret matrahında gider yazılabilecek veya aşan kısmı ücret sayılacağından, alakalı kesintiler (Gelir Vergisi stopaj, Primler matraha dâhil edilerek) işveren tarafından da ücretin bir unsuru olarak gider yazılabilecektir.,
Saygılarımla.
Kaynak:
— İşverenler Tarafından Ödenen Özel Şahıs Sigorta Primlerinin Gider Yazılıp Yazılmayacağı
Ve Vergi Matrahının Tespitinde İndirim Konusu Yapılıp Yapılamayacağı- Ş.A. Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş.
— İşveren tarafından ödenen sağlık sigorta primleri-Osman Arıoğlu
— Gelir Vergisi Kanunu
— 5510 sayılı Sosyal Güvenlik Kanunu
Kaynak: www.bdTurkey.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
Faizsiz Finans Denetçileri Nasıl Olmalı?
Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu ülkemizde bir zamandan bu yana faaliyet gösteren faizsiz finans sektörünü geliştirmek ve bu sayede sektöre her türlü katkıyı vererek farkındalık oluşturabilmek amacıyla faizsiz finans alanında uluslararası standartları telif antlaşması gereği olarak, mevzuatımıza kazandırılmasına devam edilmektedir.
Bu amaç doğrultusunda Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK-Kurum) tarafından 14 Aralık 2019 tarihli ve 30978 Sayılı Resmî Gazetede, Faizsiz Finans Denetim Standartlarına İlişkin Kurul Kararları Yayımlanarak mevzuatımıza kazandırılmıştır.
Sorgulama yapabilecek konumlardayız elbet. Kimsenin bazı konulara girememesi ve görmezden gelmesi, bu gibi olguların tartışılamaz olmasından değil sanıyorum. Sadece korkaklığa alıştırıldığımız için olabilir mi? Diye düşünmekten kendimi alamıyorum. Korku mu bizi dizayn ediyor aslında?
Hâlbuki muhasebe, İslam dininin önemli olarak gerekli kıldığı mihenk taşı mesleklerden biridir. Ve fakat ” Muhasebe, İslam dininin Farz-ı Kifaye* olarak gerekli kıldığı mesleklerden biridir ” diye Faizsiz Finans Kuruluşlarının Bağımsız Denetimini Yürüten Denetçiler İçin Etik Kurallar Girişinde yer alan bu söyleve asla katılmadığımı da belirtmek isterim.
Görmezlikten gelinemez hak ve adalet vurgusunun, aynı zamanda manevi haz ile bireyi coşturduğunu ussal olarak düşünerek şekil ve şartlarını oluşturduğunuz vakit, İslam fıkhı üzerinden hareketle bu sistematik durum hiyerarşik role girmektedir. İslam yaşam ve maneviyatının gerektirdiği biçim burada diğer standartlar ile kıyaslandığında ek olarak uygulanabilirlik noktasında çok daha fazla öne çıkmaktadır.
Yani yazılanlar genel manada doğru. Giriş kısmını yeniden ve dikkatle okursak sonucunda bu ve benzeri uygulamaların normal, olduğuna kanaat getiririz.
Kurum şimdiye kadar işin gerektirdiği her türden kararı alarak denetim camiasına kazandırmıştır. Fakat bu kararının detaylarında gezinirken, bağımsız denetçilerin hassasiyetle uyması gereken kurallar ve bu kurallar bütününün dayanaklarındaki İslami şer’i hukuk vurgusu özellik arz etmektedir.
Kararlarda, şer’i hukuk gereği olarak ayet ve sure mealinden hareketle, denetçilerin İslam inancı temelinde uyacağı etik kurallar dayatılmaktadır.
Denetimde genel anlayış, çalışma ve raporlama standartlarına uygun bir hizmet yapılması üzerinedir. Faizli ve faizsiz fark etmez diye düşünüyorum.
Fakat farklı anlayış ve rejim kuyruğuna takılanlar bu durumu farklı olarak görebilirler. Evet. Sahada fıtrat olarak kendinden olan ile çalışma diye bir şey var. İnkâr edilemez bir gerçek bu. Onun İçin naçizane tavsiyem, ara bir networkü ve kontrolü yapacak üst denetim kuruluşunun olmasının gerekliliği ve denetimin bir havuzdan dağıtılmasını yine yeniden tıpkı diğer yazılarımda da olduğu gibi önermekteyim.
“Bu çerçevede, 27 Eylül 2017 tarihinde Kurumumuz ile İslami Finans Kuruluşları Muhasebe ve Denetim Kuruluşu (AAOIFI) arasında faizsiz finans sektörüne ilişkin muhasebe, denetim, etik ve yönetişim standartlarının mevzuatımıza kazandırılması amacıyla bir telif anlaşması imzalanmıştır.
İmzalanan bu anlaşmayla ülkemizde faaliyet gösteren faizsiz finans kuruluşlarının finansal tablolarında gerçeğe ve ihtiyaca uygun bilginin sunulması ve bu kuruluşların finansal tablolarının faizsiz finans muhasebe standartları ile Fıkhî ilke ve kurallara uygun olarak doğru ve gerçeğe uygun bir görünüm sağlayıp sağlamadığı konusunda kullanıcılara bir güvence verilmesi hedeflenmektedir.“
O halde, İslami Finans Kuruluşları Muhasebe ve Denetim Kuruluşu (AAOIFI) tarafından yayımlanan “Faizsiz Finans Denetim Standartlarının (FFDS’ler) mevzuatımıza kazandırılması amacıyla Kurum tarafından hazırlanan 1 adet Etik Kurallar ile 6 adet Faizsiz Finans Denetim Standardı aşağıdaki gibi yer almıştır.
•Faizsiz Finans Kuruluşlarının Bağımsız Denetimini Yürüten Denetçiler İçin Etik Kurallar
•Faizsiz Finans Denetim Standardı 1: Bağımsız Denetimin Amacı ve İlkeleri
•Faizsiz Finans Denetim Standardı 2: Bağımsız Denetçi Raporu
•Faizsiz Finans Denetim Standardı 3: Bağımsız Denetim Sözleşmesinin Şartları
•Faizsiz Finans Denetim Standardı 4: Bağımsız Denetçi Tarafından Fıkhî İlke ve Kurallara Uygunluğun Test Edilmesi
•Faizsiz Finans Denetim Standardı 5: Finansal Tabloların Bağımsız Denetiminde Bağımsız Denetçinin Hata ve Hileye İlişkin Sorumlulukları
•Faizsiz Finans Denetim Standardı 6: Fıkhî Denetim (Faizsiz Finans Kuruluşlarının Fıkhî İlke ve Kurallara Uygunluk Sağlamasına Yönelik Güvence Denetimi)
Söz konusu Standartlardan Faizsiz Finans Kuruluşlarının Bağımsız Denetimini Yürüten Denetçiler İçin Etik Kurallar yayımlandığı tarihten itibaren, FFDS 6: Fıkhî Denetim (Faizsiz Finans Kuruluşlarının Fıkhî İlke ve Kurallara Uygunluk Sağlamasına Yönelik Güvence Denetimi) 1 Ocak 2021 tarihi ve sonrasında yürütülen denetimlerde, diğer Standartlar ise 1 Ocak 2020 veya sonrasında başlayan yıllık hesap dönemlerinin denetimlerinde ihtiyari olarak uygulanabilecektir.”
Adına İslami Denetim de diyebileceğim bu ek standart Türkiye icadı değil bu arada. Uluslararası bir çıkarım. Biz oradan alarak uygulamaya çalışıyoruz. Eksik / fazla kendimize göre sindirmeye çalışıyoruz. Teknik anlamda tartışarak yola devam etmek lazım. Neticede bu bir gerçek. Diğer ötekileşme durumlarına ön vermeden, basiretli ve vakur düşünmeliyiz.
Peki, neden 14 Eylül 2019 tarih, 30888 sayılı Resmi Gazete ‘de Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumundan yayımlanan Faizsiz Bankacılık İlke Ve Standartlarına Uyuma İlişkin Tebliğ ve Kurum tarafından yayımlanan Bağımsız Denetçi Tarafından Fıkhî İlke ve Kurallara Uygunluğun Test Edilmesi hakkındaki 4 nolu Standardın ortak payda da aynılaştığını görmekteyiz?
Ufak bir hatırlatma ile devam etmek istiyorum. BDDK’ nın bu tebliği, 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 29 uncu ve 93 üncü maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. Tebliğ ile müşterilerine finansman sağlayan kalkınma ve yatırım bankalarının, faaliyetlerinin faizsiz bankacılık ilke ve standartlarına uygunluğunu sağlamak amacıyla bünyesinde bir danışma komitesi tesis etmekle yükümlü kılıyor.
İkisinin de ortak özelliği Danışma Komitesi. Faizsiz bankacılık tebliği 4 nolu madde ile belli edilirken, Kurum standardına bakıldığında 16 ve 17 nolu maddelerinde Denetçi Raporunda Danışma Komitesinin Raporuna Atıfta Bulunulması ve Denetçinin Taslak Raporunun Danışma Komitesine Sunulmasını görmekteyiz. İki çok önemli kamu kuruluşunun pozitif hukuk kurallarından ari olarak Danışma Komitesi tesis etmesi pek de normal değildir.
Normal olmayan bu yükümlülüğün yani danışma komitesinin, tesis edilirken uyulması gereken dikkat çekici şartları arasında şu paragraf yer almaktadır:
“Danışma komitesi üyelerinin asgari üçte ikisinin, İlahiyat veya dengi alanlarda en az lisans düzeyinde öğrenim görmüş veya faizsiz finans alanında yüksek lisans ya da doktora derecesine sahip olmanın yanı sıra, faizsiz finans alanında en az üç yıl mesleki deneyime sahip olması zorunludur. Kurul, gerekli görmesi halinde üyelerin tamamı için bu şartları aramaya yetkilidir.”
Elbette diğer şekil ve şartlar üzerinde de konuşup, sorgulama yapabiliriz. Ve fakat “ilahiyat ve dengi alanlarda” diyerek İslami olan şer’i hukuk kurallarına atıfta bulunarak, bunu dayatmanın mantalitesini anlamak mümkün değildir.
Buradan yol açılacak olursa eğer, bugün sahada olan herkesin aklından geçebileceği gibi; her imamın mali sisteme girebilmesi mümkün kılınmış olur. Nasıl mı? İlahiyat fakültesi mezunu olan imam yüksek lisansını işletme, iktisat, denetim, muhasebe vb. üzerine yapmış olursa, 3568 sayılı Kanun gereği sen SMMM ve veya YMM olamazsın diyebilir misiniz?
Ayrıca Bağımsız Denetçi olma kurallarında da önümüzdeki zamanlarda bir değişikliğe gidilebilir mi?
O zaman yeni bir denetçilik mi meydana geliyor? Gerçeğe uygun bir denetim olabilecek mi acaba?
Faizsiz Finans Denetim Standartlarına göre Bağımsız Denetçi, yapmış olduğu tüm çalışmaları danışma komitelerine danışmak zorunda kalacak. Bağımsızlığı pozitif hukuk kurallarına göre ciddi bir zedelenmeye uğrayacak.
Danışma Komiteleri pozitif hukuk kurallarını kabul etmiş ülkemizde daha önceleri var olan kurumlar olmamakla birlikte herhangi bir uluslararası kabul görmüşlüğü bulunmamaktadır. Sadece birkaç ülkede olan(Malezya, Bahreyn, Katar, Pakistan vs.) danışma komiteleri artık ülkemizde de mevcut. Ayrıca bir vesile ile yargılama söz konusu olduğu vakit, neye göre ve kime göre hukuk yerine getirilecek ve modern hukuk sisteminin geçerliliği bu esnada askıya mı alınacak? Birçok bilinmezin tesbih tanesi olarak çekilmeyi beklediği şu günlerde, imamemize de püskülü takmış bulunmaktayız..!
Düşünmeden edemediğimiz gibi, diğer mensup bireylerin algısını da okuyarak bir şeyler yazma gafletinde bulunmayalım. Konu üzerinden tartışmaya elbet teknik terminolojiden ayrılmadan devam edelim.
Ülkemiz düzleminde ilk defa hâsıl olan bir durum değil bu standart. Sukuk uygulamasını ve 7060 sayılı Helal Akreditasyon Kurumu Kuruluş Ve Görevleri Hakkında Kanun gibi hayatımıza giren birçok örneği var.
Bir gölgemiz vardı; üzerine giderek yok edemedik ve fakat kabullenerek kucağımızda var ettik. “İslami” diye tabir edilen bir kuruluş var(AAOIFI) ve onunla da elbette lehimize olduğunu düşünerek imza edilmiş bir telif sözleşmesi var. Var yani.
Perşembenin gelişi Çarşambadan belli iken, değişik yerlerde zemin yaratmanın bir anlamı yok. Kötücül bir zemine evirilmemesi için elimizden geleni yapmamız lazım. İşte o zaman dirençli ve istediğimiz muasır medeniyet ölçütlerine kavuşuruz.
“DENETİM DENETİMDİR”
Ara başlık konu hakkında üst birliğimiz olan Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) yayımladığı bülteni ile denetim olgusuna dair duruşu hakkında ne kadar uzakta olduğunun ipuçlarını vermektedir.
2005 Rosc Raporu ve dahi 2008 yılındaki TBMM’ ne verilen Kanun Tasarısı 24. Maddeyi dikkatle okumanızı öneririm..
Burada TÜRMOB lehine hatta büyük harflerle altı çizilerek ayrı bir parantez açılmış ancak, kendisine bahşedilen bu görev ve sorumluluğu ne hikmetse elinin tersi ile itmiş olsa gerek ki, bu yetki de elinden alınmıştır.*
Bağımsız denetim ülkemizde 2011 yılından başlayarak hız aldığı zamanlarda devletin kurumu ile kavgaya tutuşanların buluşma noktası maalesef meslek üst birliğimiz oldu. Hâlbuki an itibari ile 77 SMMM Odası ve 8 YMM Odası başkanlarının birçoğunun, özellikle Bağımsız Denetçi Belgesi aldıkları bilinen bir gerçektir.
Fıtrata uygun olarak yazıya süreklilik verirsem, “Namaza meyli olmayanın kulağı ezanda olmaz” varsayımında, 3568 sayılı Kanunu’ nun 2. Maddesi gereği hakikat olan “denetim” olgusunun, atalet içindeki yöneticiler sayesinde elimizden uçtuğu sonucunu kabul etmeliyiz. Geldiğimiz nokta öyle bir gerçeğe işaret ediyor ki, zamanında sahiplenilmeyen ve takip edilemeyen bir sürecin sonunda algıda seçicilik yapmak inandırıcı bir duruş değildir.
Eveet. Şimdi gelelim şu galebe çalan meşhur TÜRMOB Bülteni’ ne..!
TÜRMOB’ UN YAYINLAMIŞ OLDUĞU BASIN BÜLTENİ İLE ALGI YARATARAK SANKİ(!) KONU TAKİPLERİNDE İMİŞ GİBİ DAVRANMAKTAN BAŞKA BİR ŞEY DEĞİL.
Bu duruma gelineceği, tüm meslek âleminin gözü önünde gösterişli seremoni eşliğinde zamanın KGK Başkanı ve AAOIFI Başkanı tarafından atılan imza ile sabitti. 2017′ den bu yana geleceği bilinen bir konuya geç kalınmış bir tepki perdeleme yapmaktan öte değildir.
Malumun arzı olarak Resmi Gazete ‘de ilan edilen durum ile saha eşitlenerek, ayrışmaya giden yol olarak kendi miladını yazmıştır.
Bor’un pazarını kaçırdıktan sonra, Niğde’ye varmaktan öte yol yoktur..! Varsa da yine bu zahmetin bedelini bu meslek camiası ödeyecektir.
O halde, duyurusu yapılan bültende “14 Aralık 2019’da yayımına müteakip kamuoyunda tepki yaratan düzenlemeler ilk olmayıp süreç 2017’de AAOIFI ile imzalanan telif anlaşmasından bu yana devam etmektedir.” diye tepki var yazmak ne kadar kapalı kapılar ardında yapılmış ki(!) bu tepkilerden, meslek camiasının haberi olmadığı ile bakidir.
Üst Birlik kendi halinde, zamanla yanlış yönetişimler ve kabullenmeler neticesinde üstünlerin kast sistemi olarak kabul edilen düzeni korumakla mükellef olduğunun omurgası olarak ortadadır.
Zaten bu konuya 2008 den bu yana pek de sıcak bakmadığı gibi “ortası çamur” diye etrafında dönüp duruyor.
KGK, denetim olgusunun aslında tek kurum ve iki kendine bağlı alt komite biçimli yönetim olarak, ayrışmasına ön ayak olduğunun muhakkak farkındadır.
Big Four’ da İslami Finans yapıyor ve fakat bu ayrışım orada yok.
Bu da Türkiye‘ de denetimi coşku ile başlayıp devamını getiremeyen özerk bir yapılanmanın, hatta kendiliğinden maliye eksenine doğru kaymasına sebep olan memurların copycat (taklitçi) telif çevirimleri ile daha uzun zamanlarda emekleme noktasında kalacaktır.
SONUÇ
Meri bir kanunun uygulama alanındaki başarısı birçok senaryoya bağlı olarak vurgulanabilir. Oysa arzu ettiğim ve olmasını istediğim profesyonel bir hizmet bileşkesinin etik değerler içinde normatif olarak nasıl uygulanabilirliğidir. Bir denetimin doğru sonuca ulaşması için yapılması gereken ne ise o yapılmalı. Bunun ateisti, deisti, Hristiyan’ı, Yahudi’si, Budist’i vs. vs. olsa kaç yazar ki.
Denetimde “etik” kuralların dini olamaz. Türmob ‘un toplantısından çıkan bu sonuca da aynen katıldığımı ifade etmek isterim.
İngiltere’ de bir sukuk işlemi yapıldığında kimse dana altında buzağı aramıyorsa, demek ki sistem ona göredir. Biz de ne gerekiyorsa onu yapalım. Kanun onu kale alanların yanındadır. Normatif değerler bireyleri ve veya toplumu zorlar. Dolayısı ile kim hangi mensubiyeti kabulleniyorsa saygı ile selam durmak bize özgü insani olan değil midir?
Öyle ise, illaki bizim de işimizi yaparken profesyonelliğin gerektirdiği şekilde yapmamız icap eder. Profesyonellik ise ocu bucu olmayı gerektirmez. Saygılı olmak ve gerekeni gerektiği gibi yapmak düstur olmalı.
Gerisi karanlıkta yumruk savurmaktır.
Fikrimce…
Saygılarımla
21 Ocak 2020
Selahattin İPEK
Bağımsız Denetçi
bdselahattinipek@gmail.com
* Farz-ı Kifaye: Toplumun bazı fertlerinin yapması sebebiyle tamamından düşen yükümlülüktür. Yapanlar sevabını alır, ancak tümden yapılmadığı takdirde toplumun tamamı sorumlu olur. (www.diyanet.gov.tr)
Kaynak:
– Faizsiz Finans Denetim Standartlarına İlişkin Kurul Kararları – KGK
– Faizsiz Bankacılık İlke Ve Standartlarına Uyuma İlişkin Tebliğ – BDDK
– TÜRMOB Basın Bülteni
* HANTALLIĞIN BELGESİNE BAKIN…(!)
KUTSAL OLAN KAZANÇ MI? ÖDENEN VERGİ Mİ?
Türk Dil Kurumu ’na göre vergi, “Kamu hizmetlerine harcanmak için hükûmetin, yerel yönetimlerin yasalara göre doğrudan doğruya veya bazı malların fiyatlarının üstüne koyarak dolaylı yoldan herkesten topladığı para” olarak tanımlanır.
Buradan anladığımız kadarı ile kurum ve bireyler arasında kazanılan her türlü kazancın üzerinden, yaşadığımız ve vatan diye kabul ettiğimiz toprakların ıslah edilmesi, korunması, bayrağının gölgesinde yaşayanlarının müreffeh bir hayat sürmesi adına yapılan hizmetlerin karşılanması, medeniyetler ile yarışabilir olması, hatta üzerine çıkması adına alınan devlet payıdır.
Dolayısı ile devlet, ister gerçek ister tüzel kişilerden, anayasal eşitlik ilkeleri dâhilinde ele alınan kurallar dairesinde ve hukukun emrettiği şekilde gerektiğinde zor kullanarak karşılıksız toplamış olduğu bu vergileri veya iktisadi kıymetleri, varlığını sürdürebilmek ve hazinesini güçlendirmek için gereken yerlere harcama salahiyetine sahiptir. Gelir dağılımının eşitsizliğinde, vergi alırken ne kadar hakkaniyetli olunduğu da elbette sıkıntılıdır.
Peki, o kadar da gönüllü vermediğimiz kazançlarımızdan vazgeçtiğimiz bu paylar nereye gidiyor?
Tüm bu yukarıda bahsi edilen gerçekleri doğal ve haklı kılan ve hatta akli kılan verginin toplanmasındaki asıl amaç, erk sahibi olan devletin kendi vatandaşlarının hak ve özgürlüklerini güvence altına almasının gereğidir.
Hepimizin de çok iyi bildiği gibi, bu vergiler bizlere güvenlik, sağlık, eğitim veya yol, su, elektrik vb. olarak geri dönüyor. Ancak bu geri dönüşümün ne kadar adaletli olduğu konusu kadim tarihten bu yana hep tartışmalıdır.
“Vergilendirilmiş Kazanç Kutsaldır” diye, vatandaşın dini inançlarını referans verecek kadar şaibeli olan devlet vergicilik anlayışının nasıl ve ne şekilde halkın geçimliğine dokunmadan gönüllülük ilkesinde toplanabileceğine kafa yormamız lazım. Vergi ödeme bilincinin vatan payına isabet eden, o topraklar üzerinde medeni yaşantının vazgeçilmezi olduğunu halka aşılamamız gereklidir.
Son zamanlarda sıkça duyar olduğumuz ekonomik düzlemdeki ticaret savaşları koca koca devletlerarasında birbirini gümrük duvarları ile tehdit eder olmuşlardır. Neden ve nasılını her ülke kendi lokalinde tartışarak bir takım önlemleri devreye sokmaya başlamışlardır. Bir anlamda dünya dijitalleşmenin getirdiği yoğun baskı ile elektronik platformlar üzerinden sınırları kaldırırken, stratejik unsurlarda ise küresel yani liberal ekonomiden, daha lokal bir ekonomiye yumuşak geçiş yapmaktadır.
Şimdiki zamanı ele alacak olursak, büyük ve güçlü bir ülke elbette ki gelişmiş bir ekonomi ile olur. Öyleyse bunu ortaya çıkarabilme yollarına ulaşacağız. Her anlamda üreterek ilerici bireyleri yani vatandaş bilinci ile donanmış insanları ön saflara alıp, ben öğretisinden biz öğretisini küçük yaşlardan başlayarak akıllara kazımamız gerekir. Nedenine indiğimiz vakit, gelişmişliğin tarifinde mutlu ve huzurlu insanların gelecek kaygısı duymadan ve hatta kimsenin lüks tüketim çılgınlığında hayatlar hayal etmeden geçirdikleri bir ömre tanıklık ediyoruz.
O halde bu durumu nasıl bir örneklem içinde ele almalıyız ki bizlerde toplumsal ruh rahatlığına kavuşalım?
Akla gelen bir ve beraberlik ruhu içinde, vatanını, milletini seven iyi bir vatandaş milliyetçiliğinde çok çalışarak her alanda üretim yapmalıyız. Adaletli bir sistem hak ve hukuka riayet ederek olmazsa olmaz vergi anlayışının sağlam temellerde olgunlaşarak, ödeyecek olanlara yük etmemeyi hedef beller. Dolayısı ile aslında biraz da cebire dayanan vergi toplama işi, mali sistemin üzerine titrediği ve mükellefiyetin yerine getirmesi gereken vergi verme eyleminde ne kadar başarılı olunuyorun cevabını her zaman arar. Gönüllü vergi vermek eylemi olmadığına göre, vergi bilincinin arttırılarak, tabi olan bu eylemin çok kazananlara yayılmasını sağlamalıyız.
Adaletli yaklaşım vergiden kaçınma ve vergi kaçırmayı en asgariye düşürecektir.
Büyük bir güç olabilmek, vatandaşlık hak ve sorumluluklarını bilen benden bize geçmekle başlar. Kaçırılan vergi mi ya yoksa kaçınılan vergi mi ülkeye daha çok zarar verir?
Bunu anlayarak üstesinden gelebilmek için herkesin üzerine düşeni yapacak ve veya yapabilmelerini sağlayacak bir sistemin yeniden yapılanmasına ihtiyaç vardır. Tolerans ortamları öyle hemen oluşamayacağına göre, tartışma mecralarında yapılacak çalıştayların dikkatle analiz edilerek, toplumsal hafızaların oluşması gerekmektedir.
Kamunun geleneğini sürdürebilmesi ve elbette ki toplumsal adaletin devamlı aktif ve dinamik olabilmesi verginin toplanması ile olur. Dünden bugüne teknolojik ve küresel yapıların değişimleri yüzyılımızın hemen başlarında ortaya çıkan bir takım krizlerin tetiklemesiyle vergi adaleti sorgulanır olmuştur.
Vergilendirilmiş kazanç kutsaldır
Kutsallık mevzuna girmezden evvel, vergi işi ile uğraşan mentör sınıfının, bulunduğu topluma yönelik ortak yararlıkları gözeterek, çalışma grupları oluşturması gerekmektedir. Dolayısı ile “toplumun ortak yararına hizmet eden sorumlu vergi davranışının nasıl olması gerektiğine yönelik çalışmalara” ağırlık vermeliyiz.[1]
Özellikle internet dilinin bulunmasından sonra bilişim dünyasında olan değişimler, değişen dünyanın şartlarında verginin yeniden keşfedilerek amacına uygun mu ifadesine anlam yüklemeye çalışmaktadırlar!
Bir zaman önce ülkemizde de mükellefiyet illiyetini geliştirmek, insanları teşvik etmek ve tabi olarak vergi bilincinin aşılanması için abuk sayılabilecek “vergilendirilmiş kazanç kutsaldır” sözüne sığınılmıştır. Merak etmeyin diye bir not düşeyim: Bu özlü sözün sahibi atalarımızdan birine ait değil. Atatürk hiç değil. Kaynağı bilinmemekle beraber, Gelirler Genel Müdür Yardımcısı Erdoğan Nirun döneminde “vergi artışını sağlayabilmek için yapılan uygulamalardandır” diye bazı yazılarda atıfta bulunulmuştur.
Hâlbuki din temalı söylevler, gurebanın inancı gereği ancak arkasına kuyruk olarak takılacağı sömürü düzeninin vergicilik açısından ortaya attığı bir hilebazlıktır.
‘Vergi alma sanatı, canlı kazdan en az bağırtarak en fazla tüyü yolma işi’[2]
Sorgulayamayan halkın, içinde kutsallık geçen bir söyleve direk biat etmesi normal değil midir o vakit?
Din kisvesine bürünmüş iblisin ve veya dincinin birinin icat ettiği bu kelime; düpedüz inançları istismar etmektedir.
Devletin böyle bir sözün üzerinden algı yaratarak vergi toplaması, halkına olan güvensizliğini faş eder.
Bir başka açıdan konuyu hafızalarda tutmak gerekirse, bu yapılan uygulama laiklik ilkesine aykırı görülebilir.
Diyelim ki bu algı işe yaradı ve halktan vergi toplamayı başaran devlet, vergi alarak kutsadığı kazanca nasıl bir izahname hazırlayarak toplum norm değerlerini ahlaken ve kanunen adalet temelinde en üste koyacaktır?
Konuyu sanırım biraz açmamız gerekirse, yukarıda ele aldığımız kazanç unsuru her türlü kazancı kapsar.
Vergi Usul Kanunu “Vergi Ehliyeti” başlıklı 9/2. Maddesi de bu durumu doğrular niteliktedir. Şöyle:
“… Vergiyi doğuran olayın kanunlarla yasak edilmiş bulunması mükellefiyeti ve vergi sorumluluğunu kaldırmaz.” Bu maddenin daha doğru anlaşılır olması bakımından açıklanmaya ihtiyacı var sanırım. Dolayısı ile Verginin konusu suç teşkil eden fiil ve faaliyetlerden elde edilen kazançlar şeklinde yorumlanmamalı.
Bu sebepten, “Kazanç Müsaderesi” başlığı altında Türk Ceza Kanunu’nun 55 inci maddesinde, temel amacın suç işlemek yoluyla kazanç elde edilmesinin önüne geçilmesi olduğu belirtilmiştir. Ceza Kanunu’nda kazanç müsaderesi kapsamlı bir biçimde düzenlenmiş ve suç işlemek suretiyle veya suç işlemek dolayısıyla elde edilen ekonomik kazançların müsaderesi mümkün hâle getirilmiştir.
Madde gerekçesinde düzenleme ile kazanç müsaderesinin, kara para aklama, uyuşturucu veya uyarıcı madde ticareti, dolandırıcılık, kaçakçılık, ihaleye fesat karıştırma gibi ekonomik çıkar elde etme amacıyla işlenen suçlara karşı etkin biçimde caydırıcılık özelliği olan bir yaptırım niteliğine kavuşturulduğuna vurgu yapılmıştır.[3]
Aklımıza gelebilecek her türden yollarla elde edilen haksız ve yersiz kazançların istisnai olanları hariç, tümü vergiye tabidir. Vergilendirilmiş olması o kazanca bir yasallık veya kutsallık katmaz. Yakalandıkları vakit suçlanacakları ve alacakları ceza ayrıca hukuki bir süreçtir.
Demek ki, kutsal olan vergilendirilen kazanç değil aslında, kazanç her türlü olabilir ve vergilendirilebilir. Kutsal olan, kazançtan alınan verginin devlete kaynak olmasıdır. Buradan bir çıkarım yapacak olursak, devlete kaynak bu “ödenmiş vergilerin” ne kadar toplumsal sorunları yok etmek adına kullanması eksenindeki kutsallığı söylemek daha doğru olacaktır.[4]
Kanaatim odur ki, devlet ve halk birbirine güvenmiyor. Adaletsiz bir vergi sistemi ve buna karşılık aslında çoğunluğu Müslüman bir halkın ise hem vergi kaçırması hem de vergiden kaçınması inanılır gibi değil. Öyle ki her defasında ağzımız açıldığı vakit, bizim Rumeli ve Anadolu insanının kalbi temiz, kesinlikle devleti zarara sokacak bir şey yapmaz ve veya devletimizin ne kadar münevver ve merhametli oluşuna dem vuruyorduk. Hem devlet haksız vergi ile yoğun bir adaletsizlik içinde vergi ile halkına zulmediyorsa!, hem de halkı devletine hile yapıyorsa, oturup temelden en ince detayına kadar düşünerek yine yeniden yapılanma yollarını aramalıyız. Asli unsurlarını yerine getirmeye çalışan devlet, yol, sağlık, eğitim, güvenlik işlerini yaparken bunun ulu devlet anlayışı ile halkına lütuf sunar gibi yaptı diyerek duyururken, aslında bireylerin yaptırdığı gerçeğinin dışında hareket etmektedir. Hal böyle olunca, yapılanların halk tarafından değil de devlet tarafından yaptırıldı nidaları bile düşünce ikliminin fakirliğine delalet etmektedir.
Sonuç olarak;
Çoğunluğu Müslüman ve fakat laik bir Cumhuriyette vergi bilincini oluşturulurken, tarafları arasında dikkatli köprüler kurmalıyız. Dini motifler birilerinin aklına başka bir davranış özelini de getirirse işin içinden çıkılamaz hale gelinir.
Bir vatandaşlık görevi olan vergi ödemenin, her bireye küçük yaşlarda işlenerek bilinç oluşturulmasının önemi fevkalade ehemmiyetlidir. Ticaretin içinde yer alan iş adamları ve esnafların gelecekte bu küçük insanların vergi ödeme mükellefiyetlerinde daha bir özen ve hassasiyet göstermeleri gerekliliğini belirtmekte yarar var. Vergi kaçırma veya vergiden kaçınmanın engellenmesi noktasında vatandaş olma bilincinde toplum olarak üzerimize düşeni hep birlikte yapmalıyız.
Yazının sözü olarak da, Türkiye özelinde neredeyse her sene çıkarılan ve yine önümüzdeki aylarda çıkarılması olası vergi yapılandırmalarından sonra, vergicilik ödevini zamanında yerine getiren mükellefleri işaret eden “enayilik kutsaldır”5 şeklinde anlam kaymasına uğrayan sloganı atabiliriz.
Saygılarımla.23.09.2019
Selahattin İPEK
Bağımsız Denetçi
bdselahattinipek@gmail.com
Kaynak: www.bdTurkey.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)
[1] KPMG İngiltere-2014_Common Vision (Ortak Vizyon) düşünce kuruluşu
[2] Baptiste Colbert
[3] Dr. Hasan Aykın – Vergilendirilmiş Her Kazanç Kutsal mıdır ya da
Suç Gelirleri Vergilenir mi?
4 Bülent Soylan – Haberhaber
5 Ekşi
REKABET KÜÇÜK(!) İNSANLA BAŞLAR: ADİL OLMAZSA HAKÇA BİR DÜZENİ YOK EDER
Yazıyı paylaş "REKABET KÜÇÜK(!) İNSANLA BAŞLAR: ADİL OLMAZSA HAKÇA BİR DÜZENİ YOK EDER"
Giriş:
Yeryüzü, bilinen tabiri ile elbet geleceğe, bulduğumuzdan daha iyi bırakmamız gereken yaşama alanımızdır. Mirasçılık ve sahiplenme hakkımız olmasına rağmen mülkiyeti bize ait olmayan bir alandır. Gelecek nesillere doğru, daha bilinçli ve ileri seviyede bir dünya bırakmak ütopya olsa da, bu gerçeğin bilincinde olmak da kazanımdır.
Bu yüzeyde elbette ki insanoğlu, birçok hedefler koymak sureti ile müreffeh hayatlar yaşayabilmek için birçok disiplinler ile kurallar silsilesinde, kıt olan imkânlarından, sınırsız olan ihtiyaçlarını giderebilme yollarını hep açık tutarak bir mücadele vermek gayretinde olmuştur. Dolayısı ile kendileri ile olan rekabetleri, yine kendi oluşturdukları kurumlar vasıtası ile bir üst seviyelere taşınarak, haksızlık olgusunun da başlangıcına temas etmişlerdir.
Kurallar ve prensipler silsilesi birçok boyutlar arasında yaşamamıza engel olurken, akıl ve zekânın kullanım sınırlarına bir nebze de olsa kısıtlama getirememiştir. Tabi ki eskiden ve kısmen de halen iyilik ve kötülük, kendi aralarında bir mücadele ile üstünlüklerinin ilanını yapmaya devam etseler de, konumuzun asıl özünü oluşturan “ güzel ahlak “ fikriyatı ile daha çok “tek tanrılı organize dinlerde” tanışmaktayız. Oysa bu dinlerin varlığından önce, üstün elitlerin bir takım hak ve menfaatleri korunurken, köle ve sıradan insanların “pasif” haklarından(!) bahsetmek bile mümkün değildi.
Gün geldi, insanlık kendi karanlıklarından veya kendi kendini aşma dönüm noktalarına çağ açma veya kapama yerine, gelişmişlik düzeylerine göre isimler takmaya başladılar. İlki, Sanayi Devrimi olan bu geçişlerin sonuncusu ise Yapay Zekâ olarak da adlandırılan Sanayi Devrimi 4.0… Dijital Devrim dedikleri geldiğimiz noktada, artık anayasalarımıza bile konu ettiğimiz ve güvence altına aldığımız, revize edilen veya yeni hukuk kurallarımızı da oluşturarak, güncel yaşam ve ticaret hayatımıza yön vermeye başladık.
Yukarda güzel ahlak öğretisini dikkate alarak “etik kod” adı altında, keyfiyetin, listeler halinde bir nevi kurallar bütününe girmesine mazhar olduk. Yazılı olmayan manevi kurallarımız, artık her bir güç sermayesinin rekabet gücünü elinde tutabilecek “sahiplenme” olgusunun o çatı altındakilerin beynine kazımaları için kabullenebilir normlar olmuştur. Kısaca “kâmil insan” vurgusu yapılarak, her türlü haksız rekabetin önüne geçilmeye çalışılmaktadır.
Küreselleşen dünya öncelikle, ekonomik rekabetler düzeyinde bloklara, iş birliklerine ve örgütlenmelere ayrılmış ve hemen arkasından güvenlik korkusu ile ayrışmalara sahne olmuştur.
Tam bu aşamalar kutuplaşarak devam ederken, dünya yüzeyinde artık kapalı ekonomiler de yavaş yavaş dışa açılarak, en iyi mal ve hizmet sektörlerinde alış-veriş politikaları oluşturmuşlardır. Oluşturmaya da devam etmektedirler.
O halde, kendi düzlemimizde var olan uygulamalara bakmaya çalışalım. İlk olarak Anayasamızın 167. Maddesi gereği devlet, ticari hayatımızı özgürce yaşayabileceğimiz tedbirleri alarak, rekabet hususunu güvence altına alınmasına ve rekabet kanununun amacını oluşturmakla görevlidir. Yani, “mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu veya kısıtlayıcı anlaşma, karar ve uygulamaları ve piyasaya hâkim olan teşebbüslerin bu hâkimiyetlerini kötüye kullanmalarını önlemek, bunun için gerekli düzenleme ve denetlemeleri yaparak rekabetin korunmasını sağlamak devletin görevidir.” (4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun (TRK) Madde -1)
Kanun rekabeti, “Mal ve hizmet piyasalarındaki teşebbüsler arasında, özgürce ekonomik kararlar verebilmelerini sağlayan yarış” olarak tanımlamaktadır. (TRK Madde -3). Şu manayı çıkarmak mümkündür…
Kanun, rekabeti bağımsız yarış olarak tanımlamaktadır.
6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK), “haksız” rekabet alanında yapılan düzenlemelerin amacının “bütün katılanların menfaatine, dürüst ve bozulmamış rekabetin sağlanmasıdır” olarak kabul ettiği gibi, 4054 Sayılı Kanun ‘da böyle bir tanımlama yer almaz. Kanunun Tanımlar başlıklı 3.Maddesi içeriğine bakmaya devam edelim…
“ …
Teşebbüs: Piyasada mal ve hizmet üreten, pazarlayan, satan gerçek ve tüzel kişilerle, bağımsız karar verebilen ve ekonomik bakımından bir bütün teşkil eden birimleri,
Teşebbüs Birliği: Teşebbüslerin belirli amaçlara ulaşmak için oluşturduğu tüzel kişiliği haiz ya da tüzel kişiliği olmayan her türlü birlikleri,
…
Hizmet: Bir bedel veya menfaat karşılığında yapılan bedeni, fikri veya her ikisi beraber olan faaliyetleri,
…”
İfade eder.
Konuyu genelden özele doğru, açık ekonominin mal ve hizmet pozisyonundan hizmet boyutuna doğru çekerek ilerlemek gerekirse, hizmet üretip satan cümle serbest meslek erbabının teşebbüs, bunların üye oldukları odalar ile bu odaların birleşerek oluşturdukları birlikleri de teşebbüs birliği olarak ele almamız icap etmektedir.
Bir nebze de olsa burada bahsi geçen serbest meslek hizmet sektöründen kastım, Mali Müşavir ve Bağımsız Denetçi meslek insanları dar kapsamı boyutudur, bilin isterim. Rekabet mevzunun, çok sorunlu olduğu bu meslek grubu yıllardır çözüm beklemektedir. Dolayısı ile bu sorunlu konuyu çok kısa faş ederek geçeceğim.
Tanımlara göre hareket ettiğimiz varsayımında, hem serbest meslek erbabı hem de tüketicilerin fayda sağlayacağı bir rekabet politikasının oluşacağı aşikârdır. Kısıtlamaların kaldırılarak, hizmet ihracının kolaylaştırılması, bu vesile ile uluslararası düzeyde serbest meslek mensuplarının rahat çalışma alanlarına kavuşmaları sağlanmalıdır.
Dolayısı ile serbest meslekte rekabet edebilmek için kaliteli hizmet sunmak gerekmektedir. Bunu yaparken eksiksiz ve kesin bilgi edinmelerin yanında hizmet fiyatlarında ilgili rekabetin de orantısız olmaması gerekmektedir.
Oda ve birliklerce yapılan düzenlemelerin, mesleği geliştiren ve meslek mensuplarını korumaya ve kollamaya yönelik düzeyde olması gerekir. Bu düzenlemeler çerçevesinde, rekabet faktörleri arasında bir dengenin sağlanarak hakkaniyet esasının yerine getirilmesine dikkat edilmelidir. Asli olarak bu görevlerinin haricinde kendini pazarın efendisi görerek asgari ücret tarifesi koymak, haksız rekabete “ıslık çalmaktır” (Whistleblowing).
Kaldı ki, fiyatların ortak tespiti rekabet kurallarının ağır şekilde ihlalidir. Fiyat tarifeleri pazara girişi ve mesleki gelişmeyi engellemektedir. Elbette sadece fiyat tarifesi rekabet yol haritasını çizmez. Kaliteli hizmetin meslek insanlarına yüklemiş olduğu, güzel ahlak prensipleri vardır. Yani etik ilkeleri doğrultusunda eğitim metodolojisi ile donatılmış olmak gerekmektedir.
Rekabet ve haksız rekabetin genel düzenlemeleri esas olarak, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 54. Maddesinde temel olan “Dürüst” rekabetin amacına hizmet ederken, dürüst olmayan yolları uygulama alanına alan kişi ise suç işlemiş olur. İşte bu suçlarda yine aynı kanunun 55 ve 62. Maddeleri üzerinden düzenlenmekle beraber, 6098 sayılı Borçlar Kanunu, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesine İlişkin Kanun gibi birçok kanunda ve elbette ki 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’nda haksız rekabeti düzenleyen hükümler bulunmaktadır. Ki, 3568 sayılı SMMM ve YMM Kanunu, rekabeti engelleyiciliği ile bilinen mevzuattır.
Şu hatırlatmayı da yapmakta fayda var, 6098 sayılı Borçlar Kanunu meseleyi ele alırken, onun ticari bir iş mi değil mi ona bakmaz. Her olay genel mana da Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca ele alınabilir.
Hâlbuki ticaret hayatına giren işlerde Türk Ticaret Kanunu’nda yer alan hükümler uygulama alanı bulmaktadır.
Ele aldığımız konunun önemini vurgulamak adına mesleki rekabet ve haksız rekabet uygulamaları hukukilik açısından özellik arz etmektedir. Altını çizmekte fayda gördüğüm şu ifadeyi tekrarlamak istiyorum;
Türk Ticaret Kanunu’nda tanımlandığı gibi haksız rekabet sadece işletmeler açısından değil, genel ekonomi için verimsiz sonuçlar doğurduğu ve hukuki olarak öngörülebilirliği ortadan kaldırdığının esasını oluşturmaktadır. Bu durumu sadece mal üretimi ve ihracı şeklinde düşünerek birtakım düzenlemeler yaparsak, yanlışın ortasına düşeriz. Çünkü gelinen bu zaman artık hizmet üretim ve ihracının da ne kadar önemli rakamlara ulaştığının istatistikleri ile doludur. Hizmet ticareti özellikle ülkemiz düzleminde son zamanlarda önemine binaen, önündeki engeller kalktıkça beyin değerlerin dışa açılımı sonucunda toplam ekonomik üretime katkı sağlayacağı ortadadır. Bizlerde mali sistemin neferleri olarak bu konunun “bağımsız denetim” ayağı ile Türki Cumhuriyetler ve yine Kuzey Afrika ile yeniden yapılanma sürecindeki Ortadoğu’ da çok önemli hizmet üretim ve ihracı ile umuyorum ki yer alacağız.
EĞİTİMDE UYGULANACAK YÖNTEMLER: KURUMLAR ARASI ORTAK ÇALIŞMALARIN ÜRÜNÜ OLMALIDIR.
Burada biraz duraksayarak kendi kendimizle hemen yukarıda büyük harflerle yazmış olduğum, farkındalık cümlesinin, rekabet yapabilmek adına hangi bağımsızlık çağrışımının kurumlar üzerindeki etkisi pozitif olur ona bakalım..! Genel olarak hizmet rekabetini ele alamayacağımız varsayımını da göz önünde bulundurarak, mali müşavir ve bağımsız denetim sektörü üzerinden hareketle, en azından bu yapılanmalardaki acımasız, hoyrat rekabete küçük bir dokunuş kadar katkı sunmaya çalışalım.
Birçok defa bu mesele ele alınmakla beraber, yönetenler tarafından suç ve ona karşılık gelen ceza şeklinde kanun maddelerine saklanarak halline gidilmiştir. Oysa sosyolojik bir sorunun yine toplumsal bir öngörü ile ele alınarak radikal çözümlere gidilmesi muhakkaktır. Rekabet bilincinin vatandaş üzerindeki doğru algısının oluşturulması ve insanlara aşılanması vazgeçilmez sürekli eğitim modelimiz olmalıdır. Sistemin müesses nizamına memur edilenlerin kolay yoldan rant edinenlerce, “kullanışlı aptallar” olarak işaretlenmesi önlenmelidir. Devletin, göreve getirmesi gereken liyakat esaslı memurlarının insanca yaşayabilir bir emek karşılığını elde ediyor olması, haksız rekabet unsurlarının da halli yolunda önemli bir adımdır.
Bilinç düzeyinin arttırılmasında, özellikle eğitim müfredatının değişimi ile toplumsal yargılamaları da esas alacak şekilde ufuklarımızı açacak insani değerlere temas ederek, taa hayatın içinde olmaya dikkat etmeliyiz. Sadece teorisyen bir yaklaşım ile mesleğimizi icra etmeye kalktığımız zaman “kınama” cezasını, disiplinsizlik ile ele alarak basite indirgemiş oluruz.
Hâlbuki “kınama toplumsal yargıdır.” Duyarsız kalmadan -ki ciddi sonuçları olabilen bir konudur- yani teslimiyetçiliğe aykırı hareketle, hep beraber her türlü kitleye dürüst yaklaşmalıyız.
Bu yaklaşımları esas alan bir anlayışın yönetişim katında olması çok önemli değil midir?
Adalet imgesini koruyarak düzen koyma erkini elinde bulunduran “devlet” kavramının karşılığının burada sonu olmayan sürece dâhil olarak, toplumsal yargıların ussal olarak bozulmamasına hizmet etmesi gerekmektedir.
HAKSIZ REKABET KÜÇÜK(!) İNSANLA BAŞLAYARAK ADİL VE HAKÇA BİR DÜZENİ YOK EDER.
İnsan olabilmek zordur(!)
Türe(insana) dâhil olduğumuz andan itibaren bir tanıma ve ikra dönemi başlar. Bu sürekli olarak disiplinler aracılığı ile aldığımız eğitimler süresince son nefesimize kadar devam eder. İnsan yani kâmil oluruz veya olamayız ayrı bir konu. Bilinen şu ki, bu nevrotik gelişim esnasında devamlı bilgi depolayarak, hayatı rekabet ölçülerinde anlamaya ve onu yaşamaya çalışırız.
O halde hedef “milli eğitim müfredatı” çerçevesinde ele alınarak, uzun vadeli planlamalar eşliğinde dürüstlük algısının çocuk yaşlardan itibaren topluma verilmesini şiar edinmeliyiz. Bu öğreti ile amaçlananın sonucunda, elbette rakipler hakkında da cari olan kanun, nizamname, mukavele yahut mesleki veya mahalli adetlerle tayin edilmiş bulunan iş hayatı şartlarına riayet etmemek gibi kötücül yaklaşımlar yerine doğal olarak rekabet konusunun, demokratik bir platformun en temel taşı olduğunu anlatmamız şarttır. Öyle ki Ülkemiz açısından, serbest piyasa ekonomisinin kararlılıkla uygulanması tam rekabetçi anlayışın doğmasına sebep olduğundan, uygulamalı eğitim ve öğretinin bağımsızlık temel vurgusunda yetenekli zekâların demokratik ortamda ülkesini seven bir sadakat ile hizmet etmelerinin önünü açmamız mutlaktır.
Sonuç olarak, “dürüstlük kuralına aykırı davranışlar, ticari uygulamalar” başlığını esas alarak, dünya üzerinde rekabetin devamlı olarak artması, üretim maliyetleri bakımından hammadde fakiri olanlar için ithal girdilerinin ve bunların temin edildiği ülke (menşe) farklılığı; maliyetler yönüyle teşebbüsleri, helallik ve sağlık açısından da taraflar arasında tercih sorunu ile karşı karşıya getirmektedir.
Bu vesile ile mesleki standartlar, denetim standartları, ölçek ve sektörel uzmanlaşma, kurumsal yetkinlikler konularında da atılacak önemli adımlar bulunmaktadır. İşaret edilen rekabet konusu ve unsurlarını, milli bir vazife olarak görerek müesses nizamı oluşturmalıyız. 26.08.2019
Saygılarımla.
Selahattin İPEK
Bağımsız Denetçi
bdselahattinipek@gmail.com
Kaynak:*Türkiye’de Rekabet Hukuku ve politikası-2005-
*4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun
*1999 yılı AB Kom.Rekabet G.Md., 29. Rekabet Politikası Raporu
*6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu
BİR KALIBA UYMAYALIM; İSTERSE BİZİ SEVMESİNLER
Mevlana zamanında, “Dün dünde kaldı cancağızım. Bugün yeni şeyler söylemek lazım!” dediğinden bu yana çıkar grupları, bu söylevi hep yanlış kullandı.
Oysaki burada ileriyi gösteren bir hedef ve o hedefe uzanacak dil ve eylemin gelişerek genişlemesine atıfta bulunduğu hep kulak arkası edildi.
İnsan her anlamda kendini yetiştirebilen ve geliştirebilen maharetlere tabidir. Buna doğuştan gelen yetenekler denkleminde insan türüne ait bir hazır oluşculuk da denilebildiği gibi sonrasında öğrenilebilen kendi kendini geliştirme durumu da denilebilir.
Bu ifadeyi muğlak bırakmak istemediğimden hayata dair çok fazla bilinen bir örneklemin de akıllara yazılmasını isterim. Şöyle ki; elimizde iki adet düşünebilme içgüdümüzü çalıştıracak canlı olsun: Balık ve kuş.
Balığa hangi amaçla olduğu belki saçma gelebilir ama uçmayı öğretmeye kalkarsak başarılı olabilir miyiz?
Peki, kuşa yüzmeyi öğretmeye kalkalım (!) Ne düşündüğünüzü tahmin ediyorum.
Ne balığa uçmayı ne de kuşa yüzmeyi bizler öğretemediğimizden değil, o türlerin bunları yapabilecek var oluş teoremindeki genlerinden gelen bir başarabilme durumları mevcut değildir. Hali ile öğrenerek bu yetenekleri kazanım şansları da yoktur. Tabi olarak insanlar da buna benzer bazı özellikleri gösterir.
Buradan bir çıkarsama yapacak olursak, insan da aynı şekilde ya doğuştan veya sonradan kazanımları olan türdür. Doğuştan olan yeteneklerinin yanında sonradan öğrenmeye elverişli bir yapıya sahip olması avantajıdır.
Yine de resim yapmaya yeteneği olan birine, istemediği halde müzik enstrümanını çaldıramazsınız.
Kendi istediği yeni kazanımları öğrendikçe ve yerine getirdikçe hayatı kaliteli yaşamaya başlayacaktır.
Bu vesile ile insanı diğer canlılardan ayıran en önemli özellik aslında doğuştan yetenekleri olan bir beşer iken, hemen öğrenme faslına yönelmesidir. Bu da diğer disiplinler ile beraber hem kendine hem de kendi türündekilerle paylaşmak sureti ile bir gelişim, geliştirme ve öğrenme, öğretmeyi beraberinde getirir.
NE KADAR SÖZ VARSA DÜNE AİT, ŞİMDİ YENİ ŞEYLER SÖYLEMEK LAZIM.
Gelelim şu yazının girişinde bahsini ettiğimiz “bugün yeni şeyler söylemek lazım” meselesine!
O halde insanın yaşamış olduğu dün, yaşadığı bugün ve projelendirdiği bir yarını mevcuttur. Dünü nasıl yaşadıysak yaşadık, artık geriye dönük bir şey yapamayız. Ve fakat dünden ders alarak an itibari ile yaşadığımız bugünü ve yarını daha iyi planlayabiliriz. Yaşamaya devam ettikçe bahsini ettiğimiz diğer disiplinler ile öğrendikçe ve öğrettikçe, geliştikçe, geliştirdikçe… Kısaca hayatı paylaştıkça biraz sonrasına, hatta yarınına yeni sayfalar açarak, yenilikler ile güneşe merhaba deriz.
Hazret’in sözlerinden anlamamız gereken; sorgulama yapmasını bilen birey veya toplumun sürekli yenilenerek değişime tabi olacağıdır. Renk ve ahenkte farklılıklar olabilir. Ancak bu doğru kaideyi bozmaz.
Hayat standardı sorgulama üzerine kurulu birey, mantık dışı hareketler etmez. Daima kendine yeni öğrenilecek alanlar açar ve bilginin sonsuzluğunda, bilmenin doruklarına ulaşmaya çalışır. Elbette bu kolay gibi görünmekle beraber, zordur. Farklı bir duruşun erdemliğinde, ilkeli ve prensip sahibi olunarak özgüveni yüksek ve disiplinli bir yaşam sürmek herkesin harcı değildir.
Kimseye göbeğinden bağlı olmadan, özgürce yaşamasını bilmek, kişiliğinden ödün vermeden dikleşmeden dik durabilmek, onurlu, kültürlü ve saygılı olmak, görgülü ve sevecen olmak, günü kurtarmak adına ucuz hesapların adamı olmamak, gelene ağam gidene paşam demeden kendine doğru, başkalarına dürüst adil insanın işidir.
Dolayısı ile iyi yetiştirilen kişi, insanlık için neyin yanında neyin karşısında olması gerektiğini bilir. Kararını bukalemun gibi fikir değiştirerek vermez. İnsandır. İnsan olmanın gereklerini yerine getirir.
Kısaca; ne kadar söz varsa düne ait, şimdi yeni şeyler söylemek lazım..
“NİSYAN”A SIĞINMADIĞIMIZ ZAMAN.
Allah rahmet eylesin, büyük siyaset ve devlet adamımız Süleyman Demirel, “dün dündür, bugün bugündür”
derken siyaset sığlığında söylenen ve verilen vaatlerin ne kadar berhava olduğunun da en iyi örneğini oluşturuyordu.
Nereden nereye geçtik diye iç geçirenleriniz olabilir. Lakin bu lafzın etrafından dolanarak aksettirenler, yanlış temel üzerinden ne kadar nisyan!a sığındıklarının farkında değiller. Herkesi kör, âlemi sersem sanıyorlarsa o başka.
Zamanın bu boyutunda nesnelerin internetinden ve otonom süreçten bahsederken, bireylerin merkez alınarak tüm datalarından karakter analizinin yapıldığı bilinen vakadır. Maddi ve manevi âleme olan ilgi ve alakaların big data diye adlandırılan bu sistemde hafızaya alınması, neticesinde gerçek ve sanal iz bırakımlarına neden olmaktadır. Kesin olarak bilinen o ki, hafızalarımız artık mutlak olarak vardır. Nisyan’a imkan vermeden her ne yapılan varsa yedeklenerek daha da mükemmel arşivlenmesi dolayısı ile dünde söylenen sanki an itibari ile konuşuluyormuş gibi algı devamlılığını oluşturuyor.
Yani geçmişte kim ne yaptıysa iyi yaptıkları hariç ayağına dolanacaktır.
İnsan, kendi ile alakalı maksimum bilgelik, yani Nirvana zamanının nerede ve ne zaman başlayarak biteceğini bilmeli.
Hây u hûya gönlün peylemiyesin
Lâ-mekân elinde dürdâneyiz biz (Âmil Çelebioğlu)
Saygılarımla.16.07.2019
İnternet Reklam Faturası Muhasebe Kayıtları: Twıtter-Instagram-Facebook
Yazıyı paylaş "İnternet Reklam Faturası Muhasebe Kayıtları: Twıtter-Instagram-Facebook"
Bilindiği üzere uzun bir süredir sanal âlem diye tabir ettiğimiz sosyal medya ortamlarında ürün tanıtımı ve reklamları dolayısı ile alınamayan vergiler, taraf olan mali sistemimiz ile diğer taraf olan yabancı firmalar arasında çok konuşulmaktaydı. Kayıt altına alınmasına yönelik bu adım, muhakkak çok önemlidir.
Bunun sebebini hatırlatmak gerekirse, ilgili platform şirketlerinin Türkiye ulusal düzleminde her hangi bir daimi temsilcilik veya işyeri gibi bir zincirleme uzantılarının bulunmaması, önlem alınmasına yönelik çalışmaların yapılmasını gerekli kılmıştır. Çünkü off line olarak yerel bir uzantılarının olmaması, Ülkemizde vergi sorumluluğuna girmelerini mümkün hale getirmiyordu.
Bu sebeple, 19 Aralık 2018 tarih ve 30630 sayılı Resmi Gazete – 476 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bu Karara göre, Türkiye’de mükellefiyeti olmayan; Google, Facebook, Twitter ve benzeri firmalara yapılan internet reklam ödemeleri ve bunun karşılığında adı geçen firmalardan gelen faturalar için 01.01.2019 tarihinden itibaren hem Gelir Vergisi Kanunu 94. Maddesi 1. fıkrası ve hem de Kurumlar Vergisi Kanunu 15. Maddesi 1. fıkrası bağlamında, %15 stopaj ve sorumlu sıfatı ile KDV uygulaması kapsamına alınmıştır. Ayrıca tam mükellef kurumlara ödemelerden yapılacak kurumlar vergisi stopajı oranı ise yüzde 0 olarak belirlendi.
Yukarıdaki açıklamayı sadeleştirirsek;
İnternet ortamında verilen reklam hizmetlerine ilişkin olarak, bu hizmeti verenlere veya internet ortamında reklam hizmeti verilmesine aracılık edenlere;
- Mükellef olup olmamasına bakılmaksızın gerçek kişilere yapılacak ödemelerden % 15,
- Dar mükellef kurumlara yapılacak ödemelerden % 15,
- Türkiye’de kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan kurumlara yapılacak ödemelerden %0
Oranında stopaj yapma yükümlülüğü getirilmiştir.
Söz konusu düzenleme, “ticari kazancın vergilendirilmesi” ve “işyeri oluşması” maddelerinin uygulanabilirliği bakımından, Türkiye’nin taraf olduğu Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları çerçevesinde tartışmalara neden olmuştur.(Deloitte – V. Sirküleri: 2019/34)
Yazımızın ana konusu, vergi kesintisine tabi bu işlemlerin daha çok uygulamasına yönelik olduğundan, Facebook reklam faturası girişi üzerinden bir örneklem yapalım. Ki konu anlaşılır olsun.
Örnekte yapılan işlemlerin kayıt ve beyanname şekilleri üzerindeki gösterimleri bire bir resmi kayıtlarımdır.
Terslik ve veya bir yanlışımız umarım yoktur.
Facebook tarafından gönderilen Extre (Fatura) ile ödeme tutarının 304,78 TL olduğunu görüyoruz.
Muhasebe ulaştığı anda kayıtlara almak için ilgili Muhasebe Fişini aşağıdaki gibi oluşturalım.
Muhasebe Fişi yapıldıktan sonraki evre, Beyan Şekilleri. Nasıl olacağına göz atalım…
KDV1 Beyannamesinde Nasıl Gösterilmeli?
İndirimler kısmında Sorumlu Sıfatıyla Beyan Edilen KDV karşısına, KDV2 ile Beyan ederek ödediğimiz
358,56 TL %18 = 64,54 TL KDV ilave edelim.
Örneğin KDV1 Beyannamesi üzerinden gösterimi…
KDV2 Beyannamesinde Nasıl Gösterilecek ona bakalım.
Tam Tevkifat uygulanan işlemlere, 101 – İKAMETGÂHI, İŞYERİ, KANUNİ MERKEZİ VE İŞ MERKEZİ TÜRKİYEDE BULUNMAYANLAR TARAFINDAN YAPILAN İŞLEMLER [GT 117-Bölüm (2.1)] kodla,
358,56 TL %18 = 64,54 TL olarak bildirilecektir.
Muhtasar Beyanname Üzerinde Nasıl Gösterilmelidir?
Maliye İdaresinin önceki muktezalarına göre Facebook örneğinde olduğu gibi reklam veren Türkiye mukimi şirketler, yurt dışından gelen reklam faturasını öderken herhangi bir stopaj yapmakla yükümlü bulunmamaktaydı. Ancak bu karardan sonra 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren %15 stopaj yapacaklar.
Burada önemli olan unsuru tekrar hatırlatmakta yarar var. Uygulamaya tabi olacakların mükellefiyetinin varlığına bakılmaksızın, internet reklam hizmeti verenlere veya verilmesine aracılık edenler için yapılan ödemeler vergi kesintisine tabidir. Pratik anlamda ise, beyanname üzerinde diğer kesintileri de var olan kodlar ile nerede gösteriyorsak, bunları da aynı yerde yani;
Muhtasar Beyannamenin “Vergiye Tabi İşlemler” bölümünde tür kodunu belirleyerek, “Ödemeler” kısmında yeni eklenen kodlardan hangisine tabi olduğumuzu seçimlik yaparak göstereceğiz.
Peki, Muhtasar beyannamede ilgili kodlar ve güncel kesinti oranları nedir? Bakalım.
1) Reklam hizmeti verenlere yapılan ödemelerden yapılacak kesintilerin beyanı için kullanılacak kodlar ve güncel kesinti oranları:
| 137 | İnternet ortamında verilen reklam hizmetlerine ilişkin ödemeler (GVK 94/18) | Kesinti Oranı: %15 | Gerçek Kişi Gelir Vergisi Mükellefi |
| 139 | İnternet ortamında verilen reklam hizmetlerine ilişkin ödemeler (KVK 15/1ğ) | Kesinti Oranı: %0 | Kurumlar Vergisi Mükellefi |
| 279 | İnternet ortamında verilen reklam hizmetlerine ilişkin ödemeler (KVK 30/1d) | Kesinti Oranı: %15 | Dar Mükellef |
2) Reklam hizmetlerine aracılık edenlere yapılan ödemelerden yapılacak kesintilerin beyanı için kullanılacak kodlar ve güncel kesinti oranları:
| 138 | İnternet ortamında verilen reklam hizmetlerine aracılık edenlere yapılan ödemeler (GVK 94/18) | Kesinti Oranı: %15 | Gerçek Kişi Gelir Vergisi Mükellefi |
| 140 | İnternet ortamında verilen reklam hizmetlerine aracılık edenlere yapılan ödemeler (KVK 15/1ğ) | Kesinti Oranı: %0 | KurumlarVergisi Mükellefi |
| 280 | İnternet ortamında verilen reklam hizmetlerine aracılık edenlere yapılan ödemeler (KVK 30/1d) | Kesinti Oranı: %15 | Dar Mükellef |
Tekrar verdiğimiz örnekleme geri dönecek olursak, Facebook’un göndermiş olduğu Extre ile ödenen tutarın vergi kesintisi, hangi kod ile Muhtasar Beyanname üzerinde gösterileceğini iyi anlamalıyız.
Bizim verdiğimiz örnekte tutar, Yurtdışında mukim ve Ülkemizde herhangi bir uzantısı olmayan firmaya, aracı kullanılmadan direk yapılmaktadır. O halde,
279- İnternet ortamında verilen reklam hizmetlerine ilişkin ödemeler (KVK 30/1d) koduna
brüt (304,78 TL Net Ödenen Tutar / 0,85) 358,56 TL karşılığında, (358,56 TL Brüt Tutar x 0,15 Kesinti Oranı) 53,78 TL olarak vergi kesintisi ve veya stopaj olarak bildirilecektir.
Hesaplanan kesinti, reklam veren firmanın aylık veya 3 aylık Muhtasar Beyanname seçimliğinde beyan edilerek bağlı bulunulan vergi dairesine ödenecektir. Kesinti oranı yüzde (0) olan ödemelerin de yine aynı şekilde Muhtasar Beyanname üzerinde gösterilmesi gerektiğini unutmayalım.
Sonuç olarak;
İnternet üzerinden, ister Reklam hizmeti verenlere yapılan ödemelerden, isterse Reklam hizmetlerine aracılık edenlere yapılan ödemelerden, yapılacak kesintilerin beyanı elbette bazı meslektaşlarımız tarafından yapılmakta iken, tüm bu yükümlülükleri beyan yolu ile müşterilere tahakkuk ettirme işlemi ve yine Gerçek Kişiler nezdinde mükellef olsun veya olmasın mutlak olarak kesinti yapılarak mali sisteme dâhil edilmesi yeni bir uygulamadır.
Ülkemiz hâkim sınırları içinde elektronik ticaretin gereği, her hangi bir uzantılarını ısrarla bizlerden sakınan güçlü sermayenin, iş bu uygulamada dahi yurdum insanına daha fazla vergi ödeterek, zararına hizmet etmektedir. Ödenen tutar nakit olarak karşı tarafa gittiğinden, kesinti oranlarına göre brütünün alınarak çıkan tutar üzerinden vergilerin hesaplanıyor olması, ilgisi olan firmaların zararına bir durum olarak karşımızdadır.
08.07.2019 Tarihinde MuhasebeTR’de Yayınlanmıştır.
DENETİM SEKTÖRÜ YENİ BİR UYGULAMA İLE DEĞİŞİYOR..!
Değişimin odak noktasında, “İki Denetim Firması Uygulaması” yer almaktadır. Bu yeni uygulama hakkında uzun olmayan bir özet ile fikir vererek, denetimin her bir aşamasına kuyruk olmaya çalışalım. Derinliğine varamasak da, ufkunun ne kadar uzak olduğuna bir kez daha havi olmak, sektörün yerinde durmadığını ve devamlı gelişim içinde olduğunun göstergesidir.
Denetimin özellikle önemsenmeye başlandığı Enron Skandalı ve sonrasındaki 2008-2009 yıllarındaki ekonomik buhranında ne kadar önemli bir yer tuttuğu aşikardır.
Bu kötü tecrübeler denetim de yeni eğilim ve teknik / teknolojik gelişimin de ileri boyutlara ulaşması vesilesi ile ekonomilerin kara deliklerini kapatmak adına mali ve hukuki önlemlerin alınmasına sebep olmuştur.
Elbette ne kadar önlem alınsa da yine denetim skandalları süreklilik göstermiş ve bu istenilmeyen durumlar hükümetleri daha güvenli önlemler almaya zorlamıştır.
Bu denetim alanındaki başarısız bir takım uygulamalar ile 2016 – 2018 yıllarında İngiltere’ de British Home Stores(BHS) ve Carillion firmalarının, öz sermaye ile net borç arasında çok sağlıklı bir denge olduğunu bildirmeleri ile, öz kaynaklar ve net borç detaylı incelenemediği için sonları hüsran olmuştur.
Batmak zorunda kalan bu firmalar hali ile endişeli ortamı da beraberinde getirerek, bir şeyler yapılması hususunu öne çıkarmıştır.
Ki, bunlardan birincisi denetim standartlarının yeniden gözden geçirilmesine neden olmuş, ikincisi ise bağımsız denetime tabi firmayı denetlemek için genel kurulda seçilen denetim kuruluşunun yanında, bir denetim firmasının daha denetim sürecine dahil olması önerisidir.
Bu vesile ile denetim alanında kalitenin ve etkinliğin zorunlu olarak sağlanması gerekir. Bu yeni düşünce dispozisyonu öncelikle İngiltere ve sonra Singapur’ da halka açık şirketler nezdinde uygulanmaya koyulmuştur.
Denetim, bir denetim kuruluşu marifetiyle yapılırken, bir diğer denetim kuruluşu ile müşterek olarak denetimi gerçekleştireceklerdir.
Çok yeni bir eğilim olan “iki denetim firması uygulaması,” hem büyük firmaların piyasa hakimiyetini azaltabilir, hem de orta ve küçük denetim firmalarının dinamik yapısının denetim kalitesinin artışına hizmet etmesini sağlayabilir.
Selahattin İPEK
Bağımsız Denetçi
bdselahattinipek@gmail.com
Kaynaklar:
bbc.com/news/business-40630682
milliyet.com.tr/batan-ingiliz-devini-turk-isadami/ekonomi/detay/2246081/default.htm
karardenetim.com/denetim-sektoru-yeniden-sekilleniyor/
YÖNETİCİLİK: GELENEK DEĞİLDİR
Değerli Meslektaşlarım,
Ramazan Ayı’ nın hemen arifesinde, İstanbul Yeminli Mali Müşavirler Odası’nın Olağan Genel Kurul Toplantısı 3568 Sayılı Yasa’nın 20.maddesi gereğince, gündem maddeleri uyarınca üye sayısının yarısından bir fazlasının katılımı ile Oda Konferans Salonunda yapılacaktır.
Birinci toplantıda çoğunluk sağlanamamış olup, çoğunluk aranmaksızın yapılacak ikinci toplantı, aynı yerde 4-5 Mayıs 2019 günleri saat 10.00-17.00 (ikinci gün saat 9.00-17.00) arasında yapılacaktır.
Olağan Genel Kurul’ un hayırlı başarılara vesile olmasını temenni ederim. Orantılı seçim yarışını tolera edecek özgürlük alanlarının vesayete kurban edilmemesi en büyük dileğimdir.
Şimdi okuyanlarınız, bu durum ile mesleğimizin uzak ya da yakın ilişkisi ne ola ki? Diye merak içinde olabilirsiniz. Lakin telaşa mahal yok. Olan sadece, ayrı ayrı şehirlerimizin cıngılında bir şeyler gürültüye kuyruk olarak kaybolup gitmekte.
Ne gariptir değil mi, kimler hangi ali menfaatlerini gerçekleştirmek için gözünü karartırcasına, kutup yıldızına ulaşmak gayretinde; dostlarını, yan yana oldukları insanları yollarının üzerindeki çukurlara gömerek yok etmektedirler.
Peki neden?
Bir düşünelim bakalım: Monarşik bir yapılanmaya fokuslanırsak hangi gerçekler ile karşı karşıya kalırız.
Bu konuya girmek istemiyorum Ya yoksa hem YMM Odası’ nın ve hem de Muhasebe Uzmanları’ nda en basiti söz hakkı bile moderatörün uhdesinde iken kimin haddine bir şeyler yapabilmek.
Neyse. İşte tam da bu minvalde bir üstadımız, aslında kulislerde oluşturulan listeler çerçevesinde, köşelerin dağıtılmasına karşı çıkarak değişim adına “Yönetim Kuruluna” bağımsız aday olacağını deklare etmiştir.
Talha APAK Üstada çıktığı bu yolda başarılar dilerim.
Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavir olarak, Yönetim Kurulu Adayı Sayın Talha Apak için elbette bir oy kullanarak katkı sağlayamıyorum. Ve fakat buradan açıkça ilan ediyorum ki, “şahsıma selam veren ve veya samimi durumda olduğum her Yeminli Mali Müşavir kardeşimden, ağabeyimden değerli Üstadım, Büyüğüm Talha APAK’ a teveccüh ve desteklerinizi bekler, sevgi ve saygılarımı sunarım.
Mesleğin önünü tıkayanlar, ne zaman artık yeter çekilelim ve başkaları gelsin diyecekler.
Ex’ ten Next olmaz. Aynı simalar, dokunulmaz gibi ortada olacaklarına, danışılan olmayı bir türlü beceremezken, aynı şekil de devamlı olarak meslek camiasının da bu muhteremlerden medet ummaları manidardır.
Talha Abi çok cesur bir adım attı ve o cesur adımının isabetli bir karşılık ile sonuçlanması, diğer ayağa kalkanlar için önemli.
Bu vesile ile, “Tüm alkışlar sahneye çıkanlar içindir“ diyenlere aynen katılmakla beraber, aynı önem ve derecede ve hatta şimdi daha da önemlisi, SAHNEYE ÇIKANI ALKIŞLAYACAK İNSANLARA NASIL Kİ İHTİYACIMIZ VARSA, BU AŞAMADAN SONRA, O SAHNEYE YÜRÜYEN İNSANIN YANINDA VE KORKMAYARAK OMUZLAYACAK CESUR İNSANLARA İHTİYAÇ VARDIR.
BİRİLERİ YETER DEMELİ..!
BİRİLERİ DE ARTIK YETER DEMELİ..!
Selahattin İPEK
Bağımsız Denetçi
bdselahattinipek@gmail.com
VERGİDE GÜNDEM SEMİNERİ YAPILDI
DÜNYADA HİÇKİMSE, SEYİRCİ KOLTUĞUNDA OTURAN CESUR İNSANLARI ALKIŞLAMAZ. ALKIŞLAR HEP SAHNEYE ÇIKANLAR İÇİNDİR.
BAĞIMSIZ DENETİM KÜTÜPHANESİ TÜRKİYE tarafından düzenlenen – BDTURKEY.COM – “VERGİDE GÜNDEM SEMİNERİ – 2018 & 2019 ÖNEMLİ VERGİSEL DÜZENLEMELER” Konulu Eğitim Semineri iPeK_oRkA Eğitim Salonu’ nda 15 Mart 2019 Cuma saat 14:30 itibariyle gerçekleşti.
Yeminli Mali Müşavir, Bağımsız Denetçi Ali ÇAKMAÇI‘ nın konuşmacı olarak katıldığı toplantının açılışını Serbest Muhasebeci Mali Müşavir, Bağımsız Denetçi Selahattin İPEKyaptı. Seminer yaklaşık 3 saat sürdü. Gösterilen ilgi, emeği geçenleri sevindirirken katılımcılar da edindikleri bilgiler doğrultusunda memnun ayrıldı.
TÜM KATILIMCI MESLEKTAŞLARIMIZA KATKILARINDAN DOLAYI TEŞEKKÜRÜ BORÇ BİLİRİZ.
DÜNYADA HİÇKİMSE, SEYİRCİ KOLTUĞUNDA OTURAN CESUR İNSANLARI ALKIŞLAMAZ. ALKIŞLAR HEP SAHNEYE ÇIKANLAR İÇİNDİR.
Mottosundan yola çıkarak, hem oturan ve hem de sahnede olanı alkışlıyor, biri olmadan diğerinin eksik olacağının altını kalınca vurguluyoruz.
Büyük resimi alkışlıyoruz.
Seminer boyunca vergide gündem oluşturan çok öenmli konulara temas edildi. Program sonunda Selahattin İPEK tarafından, konuşmacı Ali ÇAKMAKÇI‘ ya plaket takdimi yapıldı.
İzleyenlerle seminer sonunda hatıra fotoğrafı çekimi yapılarak etkinlik sona erdi.
Bu vesile ile, daha büyük bir azim ve güç toplayarak diğer etkinliklerde buluşma sözümüzü yineliyor, görüşmek üzere temennimizle Saygılarımızı sunuyoruz.
DENETİM KÜTÜPHANESİ
bdTurkey.com
dt-audit.com
SEMİNERE AİT KAMERA ÇEKİMLERİ VİDEOLAR BÖLÜMÜMÜZDE YAYINLANMAKTADIR.
DENETİM ZORLA (MI) YAPILIYOR?
Denetim, temel olarak muhasebe datalarının bir veri ambarı marifeti ile önce firma ve eş zamanlı olarak da mali sistemin süreklilik arz edecek ikbaline hizmet eder.
Son zamanlarda bu konu, toplantı kürsülerinden dile getirilerek “müşteri bizden memnun(!)* ” üzerine kurgulanmış Tam Tasdik yapan Yeminli Mali Müşavirler(YMM) ile, Devletin gri yüzünün(!) Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu(KGK) sopası(!)* ile mecburi olarak yapılması dayatılan Bağımsız Denetimin istenilen seviyeye yükselememesi özellik arz ederek taraf olanların gündemini meşgul etmektedir..!
Tam olarak yazımızın konusu da, yukarıda bahse konu edilen söylev ile alakalıdır. Bir şeylerin yanlış temeller üzerinde yükselerek, günümüzde haksız övünmenin aynı gemide yol alan diğer meslek insanlarına haksızlık olduğu yaklaşımına ışık tutabilmektir.
Akli olarak melekelerin yanlış algılamaya doğru çok çabuk yönelimi mevcuttur. Öyleyse şimdiki zamanda konuşulanın bir geçmişi varken, algılarla oynamak sorunu çözmez. Derinleştirir.
Bu sebeple, yola revan olunduğu vakit kim kiminle ona bakmak lazım.
Alt paydada “muhasebe” diye bildiğimiz ve üzerine 3568 Sayılı Kanunla perçin(!) yaptığımız, mali sistemin kayıtlama, değişmezlik ve netlik yöntemine mahir insanları bir çatı altında zorlu bir süreçten geçerek toplayabilmek başarı olarak kabul edilmelidir. Fakat zaman içinde kendi kendimize yeni yeni açmaz durumlar yaratarak asıl “muz kabuğunu” ayaklarımızın altına bizler attık.
Dolayısı ile yine o volatil zeminde ayağımızın altında her ne var ise bizler temizleyeceğiz.
Bunun için öncelik arz eden sorunları tespit etmek anlamında yapılabilecek, çok önemli sorumluluğumuz vardır. İşte bu da geleceği ön gören yönetişim insanlarına görev vermektir.
Meslek Kanunu, uzun uğraş ve çabalardan sonra uygulama alanlarında varlığını gösterse de, epey bir aralıktan sonra, kendi içinde bir başkalaşıma girecek şekliyle, tabirimi mazur görün “dağ fare doğurdu”.
Yani, zamanın devlet kademesinde görev alan mali sistemin şahinlerinin(!) pastadan pay istemesiyle, bir başka yapılanmanın varlığına mani olunamamış ve dahi teşvik edilmesi ile günümüze kadar süre gelen Yeminli Mali Müşavirlik müessesesi ihdas edilmiştir.
Şimdilerde ise, atalet içinde olan yöneticilerin doğruya olan uzak yaklaşımlarından hepimiz zarar görmekteyiz.
PEKİ, GELİNEN BU SÜREÇ NEYE DELALET ETMEKTE?
Bağımsız Denetim bu süreçlerin üst noktasıdır. Kimse kusura bakmasın. Bu zamana kadar elde edilen kazanımlar, öncelikle yok olacağı söylenen muhasebenin geleceği boyutunda, reel politik olarak, özellikle Yeminli Mali Müşavir’ lerin son atımlık kurşunu gibidir. Hali ile Bağımsız Denetim üzerinden kendi platformlarını yüceye koymak gayreti doğaldır. Bağımsız Denetim büyük resmin kendisi iken, Tam Tasdik o resmin parçasıdır.
O halde eldeki kuşa methiyeler dizerek, teldeki kuş gibi görülen denetim sahasına üstten(!) bakmak hedef şaşırtarak bu sahayı Üst Birlikte veya odalarda “komiteler” düzeyine düşürerek tahakküm sağlamanın ta kendisi olarak düşünmemize neden olmaktadır. Bazı odaların ise Bağımsız Denetim Komitesi kurma çalışmalarını başlattığı duyumlarım arasındadır. İşte bu odaların, yok hükmünde saydıkları bağımsız denetim oluşumlarına istişare toplantıları, eğitim, seminer ve kongre vs. etkinliklerinde, ellerinde var olan imkânları tahsis etmemeleri manidardır. Bu gittikçe artan sessiz bir infialdir.
Çözümü yönünde bir açıklama veya uygulama bir an evvel Kamu Gözetim Kurumu ’ ndan beklenti halindedir.
Yoksa her bayrak açan dernek, platform, gruplar kendi varlıklarını gösterecek kurumlarını oluşturacaklardır.
Her zaman kalabalıkların güçlü olamayacağı gibi bir abukluğu da tolere eden demokrasinin, kendi kurallar silsilesinde azınlığın çoğunluğa tahakkümüne biçare olanlar, artık seslerini duyurma zamanına erişmiş bulunmaktadırlar.
Gerçek şu ki, özellikle büyük şehirlerin fısıltısında büyüyen“, odaların da parçalanabilir hale gelmesidir.
Bu istenilmeyen durumun olmaması veya ötelenmesi, ancak var olan yapılanmanın yanında SMMM ve YMM unvanlarının biri birine dominant olmadığı DENETÇİ ODALARININ KURULMASI İLE OLUR.
Neticede illa ki, aynı odalar -gerekirse de aynı birlik- içinde hareket etmeye zorlanmak mı lazım ve veya ayrılarak her bir uzmanlık alanının kendi ayakları üzerinde durmasına mı gayretleneceğiz.
Gönül ister ki ayrılarak ileriye nişan edelim.
BİR DİĞER AÇIDAN BAKMAK GEREKİRSE:
Monarşik bir yönetim bağlamında sistematik bir YMM yapılanması mevcuttur.Baskılama yaparak yaratılan bir üstünler sınıfının(!), Devleti de yanına alarak bir noktaya gelmesi bir yere kadar kabul edilebilir.
Lakin uyanıştan sonra sorgulama sürecinde yıpranarak çareler aramak durumu ile karşı karşıya kalınmıştır.
Devlet Sistemi özellikle kendilerinden olan eskiler ile bu yönetimin yanında yer almış, sonrasında YMM Meslek İnsanları mali sistemin içindeki hiyerarşik yapılanma ve zaten kendi mesai arkadaşları münasebeti ile sonuna kadar her türlü imkâna havi olarak süre gelmişlerdir.
Hem içten hem de dışarıdan distopyalarla çevrelenmiş mükellef grupları yaratılarak, devlet öncülüğünde ve mahalle baskısı misali devlet baskısında tam tasdik modelinde gelişmişlerdir.
Devlet Mali Sistemi’ nin gerekli tüm kanun, tebliğ, yönetmelik adına normlarla baskılaması neticesi, şu günlerde büyük büyük YMM’ lerin dillerden düşürmediği 30-35 bin tam tasdik raporlarını överken, (sözüm ona ihtiyari ve şart olmayan) patronların inisiyatifine bırakılan, (hatta Tobb Başkanı’ nın dahi —Patronları yeni bir maliyetten kurtardık diyerek, engel olduğu şirketlerin denetimi mevzu halen yayımlanmayı beklemekte) Bağımsız Denetim kıyas göremez. Görülmemeli.
Dolayısı ile bilinçli ve veya bilinçsiz kadük bırakılan Denetim ve Denetçi sahasında, Yeminli Mali Müşavirlerin tekrar ve yeniden hayat bulmasına ön ayak olarak burada da bir free zone yaratılmak istenmektedir. 09.02.2019
